10 JANUARI 2019
DOOR: MARLON DIJKHUIZEN, CHILDFIRST
Rituelen, elk gezin kent ze. Rituelen geven structuur en helpen je kind met ontwikkelen van een stevige identiteit. Op zondag ochtend met zijn allen in het grote bed en daarna aan tafel uitgebreid ontbijten met verse broodjes of elke dag ’s avonds bij het eten de tops en flops van de dag bespreken. Ook zijn er rituelen bij speciale gelegenheden, zoals ontbijt op bed bij een verjaardag.
Rituelen zijn belangrijker dan we ons vaak realiseren. Rituelen bieden rust en een basis, waardoor een gezin beter functioneert. Ze geven een gevoel van verbondenheid en identiteit. Een gevoel van samen en speciaal.
Sommige rituelen ontstaan vanzelf, sommige rituelen ontstaan bewust en doordacht. Rituelen en tradities uit onze eigen jeugd geven we graag door. Het geeft een gevoel van identiteit en verbondenheid en houdt de geschiedenis levend. Sommige waarden worden generaties lang doorgegeven.
Rituelen rondom samen eten, verjaardagen, vakanties en feestdagen leiden tot sterkere familiebanden, betere tevredenheid in het huwelijk en betere schoolresultaten van kinderen en een stevig gevoel van identiteit bij pubers. Bij pubers verminderen ze eveneens de kans op drugsgebruik, depressie en zelfmoordgedachten.
Welk effect hebben rituelen?
Ook op kleine schaal hebben rituelen veel effect. Ze bieden structuur en houvast aan een kinderleven. Elke avond hetzelfde liedje of verhaaltje helpt echt om kinderen beter te laten slapen. Elke dag een knuffel en een kushandje bij het brengen naar school geeft een peuter het vertrouwen dat de dag hetzelfde zal verlopen als anders, en jij weer terug zult komen. Elke week op vrijdag met je partner onder het genot van een glas wijn en toastjes de week doornemen creëert een vorm van rust en betrokkenheid bij elkaar. Samen de week afsluiten en het weekend beginnen.
Ook creëren rituelen fijne herinneringen. Wanneer ik in de praktijk met kinderen praat over herinneringen van vroeger, noemen ze vaak de kleine dagelijkse dingen en vakanties. Stoeien met papa, winkelen met mama en dan de bankpas mee van papa, de snoepjes die opa en oma altijd meebrachten van een vakantie of standaard op de eerste dag van de vakantie op de camping kant en klare lasagne eten.
Rituelen bij scheiding
Wanneer je na een scheiding een nieuwe partner krijgt, is dat voor jou heel fijn. Je bent weer gelukkiger, enthousiast over je nieuwe partner en hoopt (neemt soms zelfs aan) dat jouw kinderen dat gevoel met jou delen. Voor kinderen is het lang niet altijd zo makkelijk om deze nieuwe partner, voor hen een vreemde, in hun leven te accepteren. Deze nieuwe partner gaat soms vaak al heel snel een grote rol spelen in het leven, en krijgt daarmee automatisch toegang tot gezinsrituelen. Soms verandert de nieuwe partner, onbewust, bepaalde rituelen. Voor kinderen kan dit heel moeilijk zijn.
Wat goed kan werken is om het hierbij rustig aan te doen. Zorg dat de nieuwe partner niet te snel deel gaat uitmaken van bestaande gezinsrituelen. Hiervoor moet je je bewust zijn van bestaande rituelen waar waarde aan wordt gehecht. Bespreek dit met elkaar. Ontwikkel daarnaast eerst samen met de nieuwe partner nieuwe rituelen. Bijvoorbeeld op zondag met zijn allen pizza maken en een spelletje doen. Zo ontstaat er vanzelf een band.
Rituelen kunnen helpen kleine en grote veranderingen makkelijker te maken. Ze vormen een buffer tegen de chaos die er is ontstaan. Volgens onderzoeken zijn de schoolresultaten van kinderen beter en vormen ze minder gedragsproblemen wanneer ouders in staat zijn na de scheiding te blijven vasthouden aan bepaalde gezinsrituelen. Rituelen geven naast rust en houvast namelijk ook troost bij vervelende gebeurtenissen. Dit komt doordat rituelen het gevoel van controle, dat door het verlies onderuit wordt gehaald, herstelt.
Veel rituelen veranderen, noodgedwongen, na een scheiding. Elke dag aan tafel tops en flops bespreken is een ritueel dat kan blijven, maar zonder mama niet hetzelfde. Stoeien na het eten met papa kan de ene week nog wel, maar de andere niet meer.
Het is fijn om nieuwe rituelen te bedenken in de nieuwe gezinssamenstelling, maar probeer na te denken over welke gezinsrituelen wel uitvoerbaar kunnen blijven. Bespreek dit met elkaar, het liefst met het hele gezin. Op de verjaardag van de kinderen gezamenlijk eten, of op de verjaardag van de ouders een ontbijt op bed door de kinderen. Vaak hebben kinderen hier zelf goeie ideeën over, en grote maar zelfs ook kleine wensen. Ook het kusje voor het slapen gaan kan blijven bestaan, maar dan door de telefoon.
Bedenk zelfs of er rituelen zijn die jullie als ex-partners, maar vooral ouders kunnen (blijven) doen. Eens in de maand op vrijdag een borrel drinken, om de ontwikkelingen van de kinderen te bespreken maar ook niet van elkaar vervreemd te raken. De betrokkenheid bij elkaars leven niet te verliezen. Op die manier elkaar niet alleen te spreken bij noodzaak of als er iets niet goed is, maar ook de leuke momenten met elkaar te blijven delen.
Rituelen zijn belangrijk, en vormen misschien wel de meest dierbare herinneringen voor kinderen. Hoe klein of groot dan ook. Voor het verleden, maar ook de toekomst.